admin Bu yılın başlarında uydu datalarını kullanan bir çalışma, New York kentinin şehir genelinde yılda 1-2 milimetre üzere nispeten süratli bir oranda battığını ve birtakım kentsel alanların başkalarından çok daha süratli battığını buldu. Araştırmayı düzenleyen gruba nazaran, kentteki yüksek binaların tartısı bu batışa katkıda bulunan faktörler ortasında yer alıyor. Fakat bu batma suratı kaygı verici olsa da, Dünya’nın en süratli batan kenti New York değil.
Şehirler, binaların tartısından yeraltı suyunun çok pompalanmasına kadar birçok nedenden ötürü batıyor. 2022’de bir grup, 2015 ile 2020 yılları ortasında toplanan uydu datalarını kullanarak su baskını tehlikesi altındaki 99 kıyı kentinin çökme oranlarını ölçtü. Birçok kentte arazinin bir kısmının deniz düzeylerinin yükselmesinden daha süratli bir biçimde çöktüğünü, bunun da bu kentlerin daha evvel kestirim edilen modellerden daha erken su baskını riskiyle karşı karşıya kalabileceği manasına geldiğini buldular.
Ekip, çalışmalarında “En süratli çöküntü Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya’da meydana geliyor. Bununla birlikte, Kuzey Amerika, Avrupa, Afrika ve Avustralya’da da süratli çöküntü yaşanıyor” diye yazdı ve ekledi: “İnsan faaliyetleri, bilhassa de yer altı suyunun çıkarılması, muhtemelen bu çökmenin ana nedeni.”
Çin’in Tianjin kentinin yılda 5,22 santimetre suratı hayli süratli batan bir kent. Onu yılda 3,96 santimetre ile Endonezya’nın Semarang ve 3,44 santimetre ile Jakarta’nın takip ettiği bulundu. Birinci 10’a giren tek ABD kenti, yılda 1,95 santimetre süratle batan Houston oldu.
Peki ya İstanbul?
Araştırma, İstanbul’un genel olarak stabil olduğunu, ancak kentin batı ucunda 5×20 kilometrelik bir alanın yılda 2 milimetre battığını söylüyor.
Ancak en süratli batan kent Meksika’daki Mexico City’ydi. 2021’de yapılan bir araştırma, kentin 1950’den bu yana yılda 50 santimetre üzere hayli sabit bir süratle battığını gösterdi. Lakin bu çökme, yeraltı suyunun pompalanmasının bir sonucu değil, Mexico City’nin üzerine inşa edildiği kil bakımından varlıklı göl yatağının sıkışmasından kaynaklanıyor.
Ekip makalelerinde şunları yazdı: “2020 itibariyle, üst akitardın ortalama olarak %17’si sıkıştırılmıştır ve mevcut şartlar altında tam sıkışmaya ulaşmanın yaklaşık 150 yıl sürebileceğini iddia ediyoruz, bu da 30 metreye kadar ek çökmeye yol açacaktır. Su düzeyleri yükseltilse bile, kaybedilen yüksekliğin büyük çoğunluğunun ve akitardın kayıp depolama kapasitesinin geri kazanılması için hiçbir umut yok.”
Dünya’nın en eski kenti hangisi? Hangi kentler, tarih boyunca ayakta kalmayı başardı?